ژئوشیمی و پتروژنز گرانیتوئیدهای پرآلومینوس و متاآلومینوس: زونهای سنندج-سیرجان و ارومیه-دختر، سیرجان، ایران

در پایان نامه حاضر، دو ناحیه تخت و چاه بازرگان مورد مطالعه واقع شده اند. باتولیت تخت در سیرجان و در بخش جنوب شرق زون ماگمایی ارومیه-دختر (umdz) قرار گرفته است. این مجموعه از لحاظ لیتولوژیکی دارای طیف ترکیبی وسیعی از سنگ های بازیک تا اسیدی بوده و شامل سینوگرانیت، مونزوگرانیت، گرانودیوریت، تونالیت، کوارتزدیوریت و گابرو می باشد. ترتیب نظمی رخنمون واحدها بدین صورت است که نفوذی های فلسیک و تکامل یافته در مرکز باتولیت و واحد های مافیک کمتر تکامل یافته در حاشیه آن رخنمون یافته اند. ترکیب کانی شناسی اصلی تشکیل دهنده این سنگ ها عبارتند از کوارتز، پلاژیوکلاز، آلکالی فلدسپار و هورنبلند همراه با کانی های فرعی تیتانیت، آپاتیت، پیروکسن، بیوتیت و مگنتیت. بطور ژئوشیمیایی گرانیتوئیدها از نوع i بوده و دارای ماهیت متاآلومینوس و کالک آلکالن هستند. بررسی رفتار عناصر کمیاب نشان می دهد که در این سنگ ها عناصر لیتوفیل با شعاع یونی بالا (lile) و عناصر خاکی نادر سبک (lree) نسبت به عناصر با پتانسیل یونی بالا (hsfe) و عناصر خاکی نادر سنگین (hree) رفتار غنی شده تری را نشان می دهند. این مشخصه حاکی از شکل گیری توده های مورد مطالعه در یک حاشیه فعال قاره ای مرتبط با زون های فرورانشی است. همچنین روند خطی عناصر کمیاب و اصلی در نمودارهای هارکر نشان دهنده اشتقاق آنها از یک منشا مشترک طی فرآیند تبلور تفریقی همراه با هضم مواد پوسته ای ( بدلیل وجود ناهنجاری های منفی nb و ta و نیز غنی شدگی از k، rb، th و cs) می باشد (فرآیند afc). از لحاظ تکتونیکی شکل گیری باتولیت تخت در ارتباط با آخرین مراحل فرورانش مایل نئوتتیس به زیر ایران مرکزی بوده است. بدین صورت که در طول فرورانش، ماگمای والد تشکیل گردیده و متعاقبا طی تکامل و فرآیند هضم و تبلور تفریقی در مسیر صعود به پوسته بالایی سبب تشکیل واحدهای نفوذی گوناگون شده است. نهایتا ماگماهای شکل یافته با فعال شدن گسل های امتدادلغز بزرگ مقیاس نظیر گسل چهارگنبد، بصورت تزریق فشارشی، در زمان الیگومیوسن به افق های بالاتر صعود کرده اند. کمپلکس چاه بازرگان در شهر بابک قرار گرفته و در بخش جنوبی زون سنندج – سیرجان (ssz) جایگزین شده است. لیتولوژی های موجود در این مجموعه ماهیت پرآلومینوس و کالک آلکالن دارند و از لحاظ تنوع در سه واحد مجزا طبقه بندی می شوند که عبارتند از گرانیتوئیدهای تورمالین دار،گرانیتوئیدهای گارنت دار و گرانیتوئیدهای کوردیریت دار. این گرانیتوئیدها غنی در (lile) و (lree) نسبت به ( hfse) هستند که بیان کننده یک منبع غنی شده مرتبط با فرورانش می باشد. یک مشخصه شاخص این نفوذی ها وجود انکلاوهای متاپلیتی ذوب شده در آنهاست. این زنولیت ها در نتیجه تزریق ماگمای نفوذی به درون بخش شمال غربی کمپلکس دگرگونی قوری در حدود 170 میلیون سال پیش از واحد دگرگونی، بصورت قطعات خرد شده، به درون توده ماگمایی میزبان سقوط کرده اند. متعاقبا جدایش برخی از این مذاب¬ها از زنولیت ها سبب شکل گیری میانبارهای کوچک گرانیتی پرآلومینوس شده¬ است.